موضوعاتی که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد:
دستگیره اتاق تمیز | جزئی اما حیاتی در حفظ ایزولاسیون و استانداردهای بهداشتی
در محیط‌هایی که کنترل آلودگی، ذرات معلق، باکتری‌ها و شرایط ایزوله اهمیت حیاتی دارد، هیچ جزئیاتی نباید نادیده گرفته شود. از فیلترهای هپا گرفته تا کف‌پوش‌ها، و از پروفیل‌های اتصال گرفته تا پنل‌های دیواری، همه اجزا باید به‌گونه‌ای طراحی و انتخاب شوند که عملکرد بی‌نقص اتاق تمیز را تضمین کنند. در میان این اجزا، دستگیره اتاق تمیز ممکن است در نگاه اول قطعه‌ای کوچک و کم‌اهمیت به‌نظر برسد، اما در عمل نقشی کلیدی در حفظ ایزولاسیون، جلوگیری از آلودگی متقاطع و تسهیل کاربری در شرایط ویژه ایفا می‌کند.
استفاده از دستگیرههای غیر استاندارد می‌تواند به راحتی باعث نشت هوا، تجمع آلودگی یا اختلال در حرکت روان کاربران با دستکش شود. در مقابل، انتخاب یک دستگیره مناسب برای اتاق تمیز بر پایه استانداردهای بین‌المللی می‌تواند به بهبود عملکرد کلی فضا و افزایش بهره‌وری کمک کند.
ویژگی‌های کلیدی دستگیره مناسب برای اتاق تمیز از نظر بهداشت، دوام و طراحی صنعتی
دستگیره‌ای که برای دربهای اتاق تمیز انتخاب میشود، باید از لحاظ طراحی، مواد اولیه و عملکرد، دقیقاً با الزامات محیطهای کنترل‌شده مطابقت داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع دستگیرهها اشاره می‌کنیم:
۱. سطح صاف، بدون شیار و شکاف برای جلوگیری از تجمع آلودگی
یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های دستگیره اتاق تمیز، سطح یکنواخت و بدون درز آن است. طراحی بدون پیچیدگی و شیار، باعث میشود که گرد و غبار، باکتری و میکروارگانیسم‌ها در سطح دستگیره تجمع نیابند و تمیزکاری آن با حداقل تلاش انجام شود.
۲. قابلیت ضدعفونی آسان و پایداری در برابر شست‌وشو
در کلین‌روم‌ها دستگیرهها به‌طور مداوم در معرض مواد ضدعفونی‌کننده قوی، الکل، پراکسید هیدروژن و شوینده‌های صنعتی قرار دارند. بنابراین جنس و پوشش این دستگیرهها باید به گونه‌ای باشد که در برابر خوردگی شیمیایی مقاومت داشته و قابلیت ضدعفونی مکرر را بدون کاهش عمر مفید فراهم کند.
۳. استفاده از متریال مقاوم و بهداشتی
دستگیرههای مناسب اتاق تمیز معمولاً از متریال‌هایی مانند استیل ضدزنگ (Stainless Steel 304 یا 316) ساخته میشوند که علاوه بر مقاومت بالا در برابر خوردگی، خاصیت ضد میکروبی نیز دارند. در موارد خاص، از پلاستیکهای صنعتی گرید پزشکی یا آنتیباکتریال نیز استفاده میشود که سبک‌تر بوده و برای برخی کاربردهای خاص مانند صنایع دارویی و بیولوژیکی مناسب هستند.
۴. مقاومت در برابر ضربه، سایش و تماس مکرر
دستگیرههای کلینروم باید تحمل بالایی در برابر ضربات مکانیکی، باز و بسته شدن مکرر در طول روز و حتی کشیده شدن ترولی‌ها و تجهیزات در محیط داشته باشند. این دوام مکانیکی، به عمر طولانی و عملکرد پایدار دستگیره کمک می‌کند.
انواع دستگیره اتاق تمیز
بسته به نوع درب، سطح اتوماسیون و نوع استفاده، دستگیرههای مختلفی برای اتاق تمیز وجود دارد. در ادامه پرکاربردترین انواع را معرفی می‌کنیم:
۱. دستگیره دستی (دسته‌ای یا دکمه‌ای)
ساده‌ترین و رایجترین نوع دستگیره در کلین‌روم‌ها، دسته‌ای U شکل یا دکمه‌ای است. این دستگیرهها عموماً از استیل ضدزنگ ساخته میشوند و بر روی دربهای لولایی یا کشویی نصب می‌گردند. طراحی آنها باید به‌گونه‌ای باشد که استفاده از آنها با دستکش آسان باشد.
۲. دستگیره مغناطیسی
در سیستم‌های درب‌دار مغناطیسی، نیازی به مکانیسم مکانیکی برای قفل یا باز شدن نیست. این نوع دستگیره بیشتر در اتاق‌های با تردد کم یا کنترل‌شده استفاده میشود و به دلیل حذف قطعات متحرک، آلودگی کمتری جذب می‌کند.
۳. دستگیره فشاری (Push-Pull)
در درب‌هایی که نیاز به باز و بسته شدن سریع دارند، مانند اتاق‌های انتقال مواد یا هواشویی‌ها، از دستگیرههای فشاری یا Push-Pull استفاده میشود. این نوع طراحی اجازه می‌دهد کاربر بدون چرخاندن یا فشردن دکمه خاصی و تنها با فشار دادن، درب را باز کند؛ ایده‌آل برای کاربران با دستکش ضخیم یا محدودیت حرکتی.
۴. دستگیره اتوماتیک (سنسوردار یا موتوردار)
در فضاهایی با تردد بالا یا الزام به عدم تماس دست، دستگیرههای اتوماتیک با سنسور حرکت، لمس یا سیستم موتوری استفاده میشوند. این نوع دستگیرهها معمولاً با دربهای اتوماتیک هماهنگ میشوند و مناسب برای خطوط تولید دارویی یا تجهیزات الکترونیکی هستند.
نکات طراحی و ارگونومی دستگیرههای کلینروم برای سهولت و ایمنی استفاده
- سازگاری با دستکش: دستگیره باید طوری طراحی شده باشد که کاربران با انواع دستکش (لاتکس، نیتریل، ضدبرش و…) بدون دردسر از آن استفاده کنند.
- نصب دقیق در ارتفاع مناسب: ارتفاع دستگیره باید بر اساس استانداردهای ارگونومی و نوع کاربران (با ویلچر یا قد متوسط) تنظیم شود.
- پرهیز از برآمدگی‌های خطرناک: گوشه‌های تیز یا سطوح برآمده ممکن است موجب آسیب به دستکش یا کاربران شوند.
- نشتی هوا از محل نصب: نصب دستگیره باید به‌گونه‌ای باشد که درزها به‌طور کامل آب‌بندی شده و محل عبور هوا یا آلودگی ایجاد نکند.
استانداردهای بین‌المللی طراحی و انتخاب دستگیره اتاق تمیز
ISO 14644:
این استاندارد جهانی، مربوط به کنترل آلودگی در اتاق‌های تمیز است و توصیه می‌کند تمامی اجزا از جمله دستگیرهها باید به گونه‌ای طراحی و انتخاب شوند که:
- به‌راحتی تمیز شوند
- دارای سطح صاف باشند
- از مواد مقاوم در برابر مواد شوینده ساخته شده باشند
- کمترین میزان تولید ذرات و آلودگی را داشته باشند
FDA / GMP:
در صنایع دارویی، تجهیزات و ابزارهای مورد استفاده باید مطابق با استانداردهای GMP (Good Manufacturing Practice) و FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) باشند. دستگیرهها نیز باید از مواد تأییدشده برای تماس غیرمستقیم با محصولات دارویی و غذایی ساخته شده باشند.
نکات انتخاب دستگیره مناسب اتاق تمیز
- بررسی نوع درب (لولایی، کشویی، اتوماتیک): نوع دستگیره باید با نوع بازشوی درب سازگار باشد.
- سازگاری با سیستم تهویه یا فشار مثبت/منفی: انتخاب دستگیره‌هایی که درز نداشته باشند یا به درستی آب‌بندی شوند، برای کنترل فشار بسیار مهم است.
- انتخاب برند معتبر و گواهی‌شده: از برندهایی استفاده کنید که سابقه تولید تجهیزات کلینروم دارند.
- در نظر گرفتن شرایط محیطی (دما، رطوبت، تماس شیمیایی): بسته به شرایط خاص پروژه، جنس و طراحی دستگیره را انتخاب کنید.
- قابلیت تعویض آسان: در پروژه‌های بزرگ، استفاده از مدل‌هایی که قابلیت تعویض سریع بدون تغییر کل درب را دارند، هزینه و زمان نگهداری را کاهش می‌دهد.
خدمات آژند کلین روم در تأمین دستگیره اتاق تمیز
مجموعه آژند کلین روم با تجربه تخصصی در طراحی و تجهیز اتاق‌های تمیز در صنایع دارویی، پزشکی، الکترونیک و غذایی، تامین‌کننده معتبر انواع دستگیره اتاق تمیز از برندهای استاندارد جهانی است. این مجموعه آماده ارائه مشاوره رایگان، معرفی مدل‌های متناسب با نیاز پروژه، ارسال نمونه و پشتیبانی فنی در نصب و نگهداری این تجهیزات می‌باشد.
جهت ثبت سفارش یا دریافت مشاوره با کارشناسان ما تماس بگیرید.
جمع‌بندی
اگرچه دستگیره تنها یک قطعه ساده در ظاهر است، اما در عملکرد کلی اتاق تمیز نقش بسیار مهمی دارد. دستگیره اتاق تمیز باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که هم با الزامات بهداشتی سخت‌گیرانه سازگار باشد، هم راحتی کاربران را تضمین کند، و هم در برابر مواد شیمیایی و فیزیکی مقاومت کافی داشته باشد. هرگونه غفلت در این زمینه می‌تواند باعث نشت آلودگی، کاهش ایزولاسیون یا حتی مشکل در بهره‌برداری روزانه از فضا شود. از این رو، انتخاب و نصب دستگیره با مشاوره متخصصان این حوزه توصیه میشود.
سوالات متداول
۱. آیا دستگیرههای معمولی قابل استفاده در اتاق تمیز هستند؟ خیر، دستگیرههای معمولی معمولاً دارای شیار و زبری هستند، مقاومت کافی ندارند و قابلیت شستوشوی مناسب برای محیطهای بهداشتی ندارند.
۲. بهترین جنس برای دستگیره کلینروم چیست؟ استیل ضدزنگ ۳۰۴ یا ۳۱۶ رایجترین گزینه است. در شرایط خاص، از پلاستیکهای آنتیباکتریال گرید پزشکی نیز استفاده میشود.
۳. آیا امکان نصب دستگیره بدون سوراخکاری بدنه درب وجود دارد؟ بله، دربهای خاصی طراحی شدهاند که دستگیرهها بهصورت مخفی یا با پایههای مخصوص نصب میشوند تا درز ایجاد نشود.