کلین روم چیست؟

برای اینکه بتوانید در محیطی کاملا کنترل شده به تهیه انواع مواد حساس نظیر دارو، غذا و … بپردازید نیاز به اتاق تمیز یا کلین روم دارید. اما کلین روم چیست؟ در ادامه به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت.

کلین روم(clean room) چیست؟

در پاسخ کلین روم چیست؟ باید گفت که به محیط داخلی برخی فعالیت ها و صنایع مانند بیوتکنولوژی، پزشکی و داروسازی باید بدون هیچ گونه ذرات آلاینده ای باشند. چنین محیط های استریل با کنترل دقیق پارامترهای مختلف اتاق، به عنوان اتاق تمیز یا کلین روم شناخته می شوند.

اتاق های تمیز فضاهای بسته ای هستند که برای استفاده های خاص ساخته می شوند. کلین روم باید به گونه ای طراحی شود که امکان کنترل آلاینده های زیست محیطی را داشته باشد. محیطی عاری از هرگونه آلاینده مانند باکتری، ویروس، قارچ یا سایر عوامل بیماری زای احتمالی که موجب به خطر انداختن فعالیت های درون اتاق ها می شود. اصطلاح اتاق تمیز برای نخستین بار برای بیمارستان ها استفاده شد. شخصی به نام لُرد لیستر متوجه شد که در صورت کاهش آلودگی ها، درمان بیماری ها و عفونت ها بهتر و سریع تر رخ می دهد. امروزه این موضوع در صنایع حساس دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله صنایع میکروالکترونیک، فناوری اطلاعات، صنعت هسته ای، صنایع موشکی و هوافضا، صنایع خودروسازی، صنعت کشاورزی و صنایع غذایی.

اتاق تمیز

الزامات اساسی clean room

یک اتاق تمیز 4 ویژگی عمده دارد. اولین نکته مهم پیش از هر چیزی آن است که آلاینده ها نباید از خارج به داخل وارد شوند. دوم، تجهیزات موجود در داخل اتاق تمیز نباید به دلیل اصطکاک و واکنش های شیمیایی یا بیولوژیکی باعث ایجاد گرد و غبار و سایر آلودگی ها شوند.

سوم، نباید در اتاق تجمع و انباشت آلاینده ها وجود داشته باشد. چهارم، آلودگی هایی که از قبل در اتاق وجود دارند، باید تا حد زیادی از بین بروند. این اقدامات در صنعت فدرال به عنوان استاندارد 209 (FS 209E) و ISO 14644-1 ارائه شده است. تصفیه هوا برای یکپارچه کردن تمیزی در کلین روم، از اهمیت زیادی برخوردار است. تمام هوایی که وارد اتاق تمیز می شود باید با استفاده از فیلترهای مخصوص فیلتر شود.

رایج ترین فیلترهای مورد استفاده در تمیز کننده ها، فیلتر ذرات ریز هوا با راندمان بالا (HEPA) و فیلتر هوا با نفوذ بسیار کم (ULPA) است. می توان از الزامات مهم در اتاق تمیز که در جهت حفظ تمیزی و از بین بردن آلودگی است، موارد زیر را بیان کرد:

• فیلتر
• معماری کلین روم
• لباس پوشیدن در اتاق تمیز
• نظافت کلین روم
• کنترل آلودگی

تاسیسات الکتریکی کلین روم

مزایای کلین روم

کلین روم ها به طور گسترده در بسیاری از صنایع کاربرد دارند. نصب سریع و نگهداری آسان، این نوع از اتاق ها می تواند برای بسیاری از کاربردها، از کارهای پزشکی و دارویی گرفته تا تولید، مناسب باشد. اگر مطمئن نیستید که Cleanroom برای شما مناسب است یال خیر می توانید با متخصصان آژند در ارتباط باشید.

مهم ترین مزایای کلین روم

در ادامه به بررسی مهم ترین مزیت های CleanRoom می پردازیم. با ما همراه باشید.

نصب آسان کلین روم

برای بسیاری از سازمان ها، مزیت کلیدی اتاق تمیز مدولار، سرعت و سهولت نصب است. اتاق‌های تمیز مدولار که از یک قاب محکم و پانل‌های پیش ساخته ساخته شده‌اند، روزها یا ساعت‌ها طول می‌کشد تا راه‌اندازی شود، نه ماه‌هایی که ممکن است برای یک سازه سنتی مورد نیاز باشد. این بدان معناست که تیم شما می تواند در اسرع وقت استفاده از تسهیلات جدید را آغاز کند و تاخیر در کارهای مهم خود را کاهش دهد. علاوه بر این، از آنجایی که بخش عمده ای از ساخت و ساز خارج از محل انجام می شود، میزان اختلال در محل کار شما به حداقل که از مهم ترین مزیای کلین روم به شمار می رود.

به صرفه بودن ساخت clean room

اتاق های تمیز مدولار طراحی بسیار کارآمدی دارند که می تواند کارکرد آنها را بسیار ارزان کند. اتاق‌های تمیزی که به این روش ساخته می‌شوند اغلب برای کنترل دما و رطوبت به هوای کمتری در فضای باز نیاز دارند، بنابراین هزینه انرژی برای پایدار نگه داشتن محیط اتاق تمیز را کاهش می‌دهند.

رعایت محیط زیست

در cleanroom ها علاوه بر کارایی بالا، می‌توانند فرصتی برای استفاده از تکنیک‌های ساخت و ساز سبز در سازمان شما ایجاد کنند. اگر می‌خواهید به عنوان برندی که به محیط زیست و جامعه اهمیت می‌دهد، شهرت داشته باشید، این مهم است. اتاق‌های تمیز مدولار می‌توانند از مواد بازیافتی در ساخت خود استفاده کنند، که به محافظت از منابع طبیعی زمین و کاهش میزان زباله‌هایی که به محل دفن زباله می‌روند کمک می‌کند.

نگهداری آسان کلین روم ها

از بزرگترین مزیت کلین روم می توان به نگهداری آسان آن ها اشاره کرد. شما می توانید به جای در نظر گرفتن کل ساختار، با تعویض یک پانل واحد، آسیب به دیوارهای اتاق تمیز را برطرف کنید. بسیاری از مدل‌های اتاق تمیز مدولار دارای گزینه سقف قابل راه رفتن هستند که به کارمندان اجازه می‌دهد از بالا به اتاق تمیز دسترسی داشته باشند. سقف های پیاده روی با دوام هستند و رطوبت را به خود جذب نمی کنند که این باعث می شود در محیط های مرطوب گزینه ای عالی باشند.

کارایی بالای کلین روم

هنگامی که صحبت از کاربردهای بسیاری در علم، پزشکی و تولید می شود، کلین روم ها می توانند نیازهای تیم شما را به خوبی یک ساختار سنتی برآورده کنند. اتاق‌های تمیز مدولار را می‌توان با فیلترهای HEPA تعبیه کرد که به طور موثر ذرات ریز را از هوا حذف می‌کنند تا کار شما را از آلودگی دور نگه دارد. ماهیت بسیار انعطاف‌پذیر طراحی اتاق تمیز مدولار به این معنی است که می‌توانید با لوازم جانبی اتاق تمیز اضافی، محیط خود را سفارشی کنید تا محیط را به شدت کنترل کنید. چه نیاز به رعایت استانداردهای ISO، FDA یا اتحادیه اروپا داشته باشید، احتمالاً طراحی اتاق تمیز مدولار مناسب برای نیازهای شما وجود دارد.

منابع آلودگی کلین روم چیست؟

مطالعات نشان می دهد که آلودگی عمدتا ناشی از پنج منبع است:

اتصالات

دیوارها، کفها، سقفها، رنگ و روکشها، سازهای فشرده سازی شده، هوای اتاق و منافذ، نشت.

آلودگی از طریق افراد در کلین روم

تکه های پوستی و روغن، مواد آرایشی، بهداشتی و عطر، آب دهان، مواد زائد مربوط به لباس و مو.

مایعات

ذرات معلق، باکتری ها، رطوبت، پوشش کف، مواد شیمیایی تمیز کننده، آب مقطر و غیره.

وسایلی موجود در اتاق تمیز

ممکن است در اثر اصطکاک و سایش، روان کننده ها، انتشار گازهای گلخانه ای، لرزش و نوسان، جاروکردن وگردگیری آلودگی ایجاد شود.

محصولات تولید شده در اتاق تمیز

محصولاتی که در اتاق تمیز تولید می شوند نیز ممکن است در ایجاد آلودگی نقش داشته باشند. از جمله مهمترین آنها تراشه های سیلیکونی، تکه های کوارتز، زباله ها، ذرات آلومینیوم و غیره.

اتصالات کلین روم

طبقه بندی کلین روم چیست؟

طبقه بندی یک اتاق تمیز بر اساس حداکثر اندازه ذرات و حداکثر تعداد ذرات مجاز در داخل اتاق تمیز به ازای هر واحد حجم است. استاندارد های خاصی برای دسته بندی هر یک از اتاق های تمیز معرفی شده که برخی از آن ها فقط در کشورهای خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. بعضی نیز بین المللی اند و قابل استفاده برای همه کشورها می باشد.

اتاق های تمیز با توجه به سطح تمیزی هوای داخل محیط کنترل شده طبقه بندی می شوند. کلاس اتاق تمیز سطح تمیزی اتاق است که با توجه به مقدار و اندازه ذرات در هر متر مکعب هوا مطابقت دارد. مرجع اصلی در ایالات متحده و کانادا سیستم طبقه بندی ISO ISO 14644-1 است.

این استاندارد ISO شامل این کلاس‌های اتاق تمیز است: ISO 1، ISO 2، ISO 3، ISO 4، ISO 5، ISO 6، ISO 7، ISO 8 و ISO 9. ISO 1 تمیزترین کلاس و ISO 9 است. کثیف ترین کلاس حتی اگر به عنوان “کثیف ترین” طبقه بندی شود، محیط اتاق تمیز ISO 9 تمیزتر از یک اتاق معمولی است.

رایج ترین کلاس های کلین روم

رایج ترین کلاس های اتاق تمیز ISO ISO 7 و ISO 8 هستند. استاندارد فدرال 209 (FS 209E) معادل برای این کلاس های ISO، کلاس 10000 و 100000 است.

استاندارد قدیمی فدرال 209E (FS 209E) شامل این کلاس های اتاق تمیز است: کلاس 100000; کلاس 10000; کلاس 1000; کلاس 100; کلاس 10؛ کلاس 1. این استاندارد در سال 1999 با ISO-14644-1 جایگزین شد. در سال 2001 از آن خارج شد، اما هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.

کلاس 1

در این کلاس حداکثر 35 ذره به اندازه 0.1 میکرومتر مجاز است و فقط یک ذره با اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است.

کلاس 10

در این کلاس حداکثر 350 ذره به اندازه 0.1 میکرومتر مجاز است و ده ذره با اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است.

کلاس 100

در این کلاس حداکثر 3500 ذره به اندازه 0.1 میکرومتر مجاز است و 100 ذره به اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است.

کلاس 1000

در این کلاس حداکثر 1000 ذره با اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است و هفت ذره با اندازه 5 میکرومتر مجاز است.

کلاس 10،000

در این کلاس حداکثر 10،000 ذره اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است و 70 ذره به اندازه 5 میکرومتر مجاز است.

کلاس 100000

در این کلاس حداکثر 100000 ذره با اندازه 0.5 میکرومتر مجاز است و 700 ذره به اندازه 5 میکرومتر مجاز است.

بر اساس این طبقه بندی میتوان گفت کلاس های 1 و 10 در حین تولید الکترونیک مانند مدارهای مجتمع استفاده می شوند. کلاس 100 در طول تولید ایمپلنت های پزشکی و آزمایشگاه های عکس استفاده می شود. کلاس 10،000 در سالن های عمل بیمارستان و لوله های تلویزیونی استفاده می شود. در ساخت یاتاقان های توپ نیز کلاس 100000 استفاده می شود.

چه مواردی باید در اتاق تمیز رعایت شود؟

نوع لباس هایی که افراد در داخل اتاق های تمیز می پوشند با سایر مکان ها متفاوت است. در این اتاق ها حتما باید از کلاه ها و لباس های مخصوصی استفاده شود. حتی در برخی از این اتاق ها قبل از ورود به آن ها دوش های هوا طراحی شده است. هواکش اتاق تمیز دارای فیلتر خاصی است تا میزان آلودگی محیط را به حداقل برساند.

جهت جریان هوا نیز از نکات مورد توجه در طراحی کلین روم ها است و به گونه ای باید باشد که آلودگی به داخل محیط وارد نشود حساسیت اتاق تمیز به حدی است که میزان رفت و آمد و نوع رفت و آمد افراد به آن کنترل می شود. نحوه ی نگهداری از اتاق تمیز و شست و شوی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. جنس لباس کارکنان نیز باید به گونه ای باشد که جاذب آلودگی ها. معمولا لباس ها از ۶۵% پلی استر و ۳۵% کتان ساخته شده اند. ماسک و کلاه نیز باید یک بار مصرف باشند.

انواع هواساز در اتاق تمیز

هواساز هایژنیک

هواسازها از تجهیزاتی هستند که در ساخت اتاق تمیز به کار می روند. آن ها از نظر کارکرد به تک منطقه ای، چند منطقه ای، بهداشتی یا هایژنیک و همچنین ایرواشر تقسیم بندی می شوند. در ساخت هواساز هایژنیک فن، فیلترهای هوا، همچنین المان های گرمایشی و سرمایشی به کار رفته است. هواساز هایژنیک وظیفه کنترل دما، رطوبت، فشار و سطح آلایندگی هوا را به عهده دارد.