اتاق تمیز درجه D
موضوعاتی که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد:
اتاق تمیز کلاس d یکی از پرکاربردترین انواع اتاق تمیز است که در صنایع مختلفی استفاده می‌شود. اتاق تمیز کلاس D که با نام‌هایی مثل کلین روم کلاس D، اتاق تمیز گرید D، یا حتی اتاق تمیز استاندارد ISO8 هم شناخته می‌شود، یکی از پرکاربردترین انواع اتاق‌های تمیز در صنایع مختلف است. این نوع اتاق تمیز، با توجه به ویژگی‌ها و استانداردهای خاص خود، برای محیط‌هایی طراحی شده که حساسیت کمتری نسبت به آلودگی‌های محیطی دارند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر مفهوم، کاربردها، ساختار و هزینه‌های مربوط به اتاق تمیز کلاس d می‌پردازیم.
کلین روم کلاس d چیست؟
طبق استانداردهای جهانی، اتاق تمیز کلاس d در رده‌بندی چهارم قرار دارد و معمولاً در شرایطی به کار می‌رود که کنترل محیطی و شرایط داخل اتاق چندان حیاتی نیست. در این نوع اتاق، دستگاه تهویه هوا از اهمیت زیادی برخوردار نیست و طراحی آن به گونه‌ای است که هزینه‌ها و پیچیدگی‌های کمتری نسبت به کلاس‌های بالاتر دارد. به همین دلیل، اتاق تمیز کلاس d گزینه‌ای اقتصادی و کارآمد برای محیط‌هایی است که نیاز به پاکیزگی نسبی دارند.
اتاق تمیز گرید D
اتاق تمیز گرید D: ویژگی‌ها و عملکرد
در اتاق تمیز کلاس d، تهویه هوا بر اساس تعداد کارکنان داخل اتاق تنظیم می‌شود؛ یعنی هرچه تعداد افراد بیشتر باشد، دفعات تهویه هوا نیز افزایش می‌یابد. این کلاس بیشتر برای فعالیت‌هایی به کار می‌رود که در آنها وجود ذرات معلق و میکروب‌ها تأثیر چندانی ندارد و شرایط محیطی به شدت کنترل نمی‌شود. بنابراین، اتاق تمیز کلاس d معمولاً برای پروژه‌هایی با حساسیت کمتر محیطی بسیار مناسب است.
اتاق تمیز درجه D-C: استانداردها و مشخصات فنی
اتاق‌های تمیز درجه D و C بیشتر در صنایعی کاربرد دارند که فرآورده‌های استریل شده اهمیت کمتری دارند و نیاز به ضدعفونی‌های شدید نیست. اتاق تمیز کلاس d مطابق با استاندارد جهانی ISO8 تعریف شده است و مشخصات فنی آن شامل نمونه هوای ۲۰۰ درجه، پلیت‌گذاری ۱۰۰ میلی‌متری، پلیت تماسی ۵۰ میلی‌متری و عدم نیاز به استفاده از دستکش هنگام کار است. این ویژگی‌ها اتاق تمیز کلاس d را برای استفاده در شرایطی که کنترل ذرات چندان سختگیرانه نیست، ایده‌آل می‌کند.
کاربرد اتاق تمیز درجه D
با توجه به اینکه اتاق تمیز کلاس d حساسیت کمتری نسبت به آلودگی‌های محیطی دارد، معمولاً در صنایعی مثل ساخت وسایل مکانیکی و الکترونیکی استفاده می‌شود؛ جایی که آلودگی محیطی تاثیر چندانی بر کیفیت کار ندارد. این کلاس اتاق تمیز به‌عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و عملی برای کنترل نسبی ذرات شناخته می‌شود و در پروژه‌هایی با الزامات بهداشتی کمتر کاربرد فراوانی دارد.
هزینه اتاق تمیز درجه D
از آنجا که در اتاق تمیز کلاس d شرایط محیطی و تهویه به شدت کنترل نمی‌شود، هزینه ساخت و نگهداری آن به مراتب کمتر از سایر کلاس‌های اتاق تمیز است. به همین دلیل، این نوع اتاق تمیز بیشتر توسط کاربران و صنایع با بودجه محدود و نیاز کمتر به پاکیزگی شدید انتخاب می‌شود. با این وجود، نکته مهم این است که حتی در اتاق تمیز درجه D نیز باید کمترین میزان ذرات آلوده از طریق سیستم‌های تهویه و کانال‌کشی به داخل اتاق وارد شود تا کیفیت محیط حفظ شود.
ساخت اتاق تمیز کلاس d
برای ساخت اتاق تمیز کلاس D باید به مجموعه‌ای از تجهیزات و جزئیات فنی توجه شود تا هم استانداردهای لازم رعایت گردد و هم طول عمر و کارایی اتاق بالا باشد. مهم‌ترین اجزای تشکیل‌دهنده اتاق تمیز کلاس D عبارت‌اند از:
پس باکس
پس باکس محفظه‌ای کوچک است که برای انتقال ایمن مواد و تجهیزات به داخل یا خارج اتاق تمیز کلاس D استفاده می‌شود. این وسیله کمک می‌کند آلودگی محیطی به حداقل برسد.
پنجره اتاق تمیز
حتی اگر شرایط کاری در اتاق تمیز کلاس D حساسیت زیادی نداشته باشد، نصب پنجره‌ها باید به صورت کاملاً حرفه‌ای انجام شود تا کمترین میزان ذرات و آلودگی به داخل راه پیدا کند.
پنجره اتاق تمیز درجه D
ساندویچ پنل
در ساخت اتاق تمیز کلاس D معمولاً از ساندویچ پنل‌های آلوزینک یا گالوانیزه با فوم پلی‌یورتان استفاده می‌شود. این نوع ساندویچ پنل‌ها با حداقل درز و مقاومت بالا در برابر نفوذ آلودگی، استانداردهای لازم برای اتاق تمیز کلاس D را تامین می‌کنند
درب های اتاق تمیز
درب های اتاق تمیز در تمام درجه ها دارای یک در یکسان می باشد. درب های اتاق تمیز دارای دو نوع در هم باد و غیر هم باد می باشد که بسته به کار شما و درجه اتاق تمیز شما مورد استفاده قرار می گرد که شما را بعدا دچار مشکل نکند. برای اتاق تمیز کلاس d، معمولاً از درب‌های غیر هم‌باد استفاده می‌شود تا از ورود آلودگی‌ها جلوگیری شود و فشار مثبت داخل اتاق حفظ گردد. این نوع درب‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در هنگام بسته شدن، کاملاً مهر و موم شوند و شرایط پاکیزگی مورد نیاز کلاس D را تامین کنند.
اگزاست فن
اگزاست فن در اتاق تمیز کلاس d وظیفه خروج هوای آلوده و حفظ کیفیت هوای داخل را بر عهده دارد.
کف اتاق تمیز
برای ساختن کف اتاق تمیز از کفپوش های اپوکسی استفاده می شود لا به لای زمین درزی وجود نداشته باشد و آلودگی و ویروس ها نتوانند وارد اتاق تمیز شوند تا شرایط محیطی را مختل کنند اما همان گونه که گفته شد شرایط محیطی بستگی به کار شما دارد که آیا مهم می باشد یا خیر. کف اتاق تمیز کلاس d معمولاً با همان کفپوش اپوکسی ساخته می‌شود.
کف اتاق تمیز
تهویه هوا
دستگاه تهویه هوا در همه اتاق‌های تمیز استفاده می‌شود. گاهی اوقات برخی از آلاینده های محیطی وارد اتاق می شوند که باعث می شود به بدن انسان و یا حتی محصولات آسیب وارد شود. بنابراین با وجود اینکه حساسیت محیطی در اتاق تمیز کلاس d پایین‌تر است، استفاده از سیستم تهویه ضروری است. دستگاه هواساز هایژنیک در این کلاس به کنترل دما، رطوبت، فشار و ذرات کمک می‌کند.
هواساز در اتاق تمیز درجه D
هواساز داخل اتاق تمیز درجه d به این صورت می باشد که از یک دستگاهی به نام هایژنیک استفاده می شود. هایژنیک وسیله ای می باشد که می توان توسط آن دما،رطوبت،فشار و سطح ذرات موجود در هوا را کنترل کند.
طبقه بندی اتاق تمیز
طبقه‌بندی اتاق‌های تمیز یکی از مهم‌ترین مراحل در طراحی و انتخاب نوع کلین روم است، زیرا هر کلاس از اتاق تمیز سطح مشخصی از کنترل ذرات و آلودگی را ارائه می‌دهد. این طبقه‌بندی‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی انجام می‌شود و دو سیستم اصلی برای آن وجود دارد:
طبقه‌بندی بر اساس تعداد ذرات (استاندارد 209D فدرال آمریکا)
در این روش، میزان ذرات معلق در هوا که قطر آنها ۰٫۵ میکرون یا بیشتر است، در هر فوت مکعب هوا اندازه‌گیری می‌شود. این روش بیشتر در اتاق‌های تمیز صنعتی و محیط‌هایی که کنترل دقیق ذرات اهمیت بالایی دارد، استفاده می‌شود.
طبقه بندی اتاق های تمیز
بر اساس این استاندارد، کلاس‌های مختلف به شکل زیر تعریف می‌شوند:
- اتاق تمیز کلاس 1
این کلاس بالاترین سطح تمیزی را دارد و در هر فوت مکعب هوا حداکثر ۱ ذره با قطر ۰٫۵ میکرون یا بزرگ‌تر وجود دارد. چنین محیطی برای ساخت قطعات بسیار حساس مانند اجزای میکروالکترونیکی یا فناوری نانو استفاده می‌شود. - اتاق تمیز کلاس 10
حداکثر ۱۰ ذره با اندازه ۰٫۵ میکرون یا بزرگ‌تر در هر فوت مکعب هوا وجود دارد. این کلاس برای تولید محصولات الکترونیکی پیشرفته و آزمایشگاه‌های حساس کاربرد دارد. - اتاق تمیز کلاس 100
در هر فوت مکعب هوا حداکثر ۱۰۰ ذره مجاز است. این نوع اتاق تمیز بیشتر در محیط‌های پزشکی مانند اتاق عمل، داروسازی و خطوط تزریق دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد، جایی که باید میزان ذرات به حداقل برسد. - اتاق تمیز کلاس 1000
حداکثر ۱۰۰۰ ذره با اندازه ۰٫۵ میکرون یا بیشتر در هر فوت مکعب هوا. این کلاس معمولاً در صنایع تولید قطعات مکانیکی حساس و تجهیزات خاص کاربرد دارد. - اتاق تمیز کلاس 10000
حداکثر ۱۰ هزار ذره در هر فوت مکعب هوا مجاز است. این نوع اتاق تمیز برای فرآیندهایی که حساسیت کمتری دارند ولی همچنان نیاز به کنترل آلودگی است، به کار می‌رود. - اتاق تمیز کلاس 100000
پایین‌ترین سطح تمیزی در این دسته‌بندی، با حداکثر ۱۰۰ هزار ذره در هر فوت مکعب هوا. این کلاس معمولاً برای محیط‌هایی با نیاز حداقلی به کنترل ذرات، مانند برخی صنایع مونتاژ مکانیکی، استفاده می‌شود.
طبقه‌بندی بر اساس استاندارد GMP
استاندارد GMP (Good Manufacturing Practice) رویکردی متفاوت به طبقه‌بندی اتاق تمیز دارد و بر اساس الزامات بهداشتی و کیفیت تولید، اتاق‌ها را به چهار کلاس A، B، C و D تقسیم می‌کند.
- کلاس A و B
برای فرآیندهایی که نیاز به استریل کامل دارند، مانند تولید داروهای تزریقی یا تجهیزات جراحی. - کلاس C
برای محیط‌هایی با حساسیت متوسط که همچنان نیاز به کنترل دقیق ذرات و میکروب‌ها دارند. - کلاس D
پایین‌ترین سطح حساسیت در این سیستم، که برای صنایعی مانند تولید وسایل مکانیکی یا الکترونیکی با الزامات بهداشتی کمتر استفاده می‌شود.
اهمیت و مزایای انتخاب اتاق تمیز کلاس D
اتاق تمیز کلاس d به دلیل اهمیت کمتر به شرایط محیطی و استریل بودن نسبت به سایر کلاس‌های اتاق تمیز، گزینه‌ای اقتصادی‌تر و مقرون به صرفه برای بسیاری از کاربردها محسوب می‌شود. استفاده از اتاق تمیز کلاس d معمولاً در صنایعی که نیاز به کنترل شدید آلودگی ندارند، رایج است و این باعث شده است تا هزینه ساخت و نگهداری آن نسبت به کلاس‌های بالاتر کمتر باشد. بنابراین اگر به دنبال یک راهکار مناسب و کم‌هزینه برای محیط‌های کاری با شرایط متوسط هستید، اتاق تمیز کلاس d انتخاب مناسبی خواهد بود.
سوالات متداول اتاق تمیز درجه D
معمولاً شرکت‌هایی که در زمینه نصب اتاق تمیز فعالیت می‌کنند، ساخت اتاق تمیز درجه D را نیز انجام می‌دهند. مهم است که از تجهیزات با کیفیت در این فرآیند استفاده شود.
بیشتر لوازم مورد نیاز را می‌توانید از فروشگاه‌های تخصصی تجهیزات اتاق تمیز تهیه کنید، اما مراقب باشید تا از فروشندگان معتبر و با کیفیت خرید کنید.
این موضوع بستگی به نوع اتاق تمیز شما دارد. در اتاق تمیز درجه D کیفیت دستگاه تهویه اهمیت کمتری دارد، اما استفاده از دستگاه با کیفیت هرگز ضرری ندارد.
قیمت دستگاه تهویه هوا معمولاً از حدود ۲ میلیون تومان شروع می‌شود. با توجه به حساسیت کمتر اتاق تمیز درجه D، نیازی به هزینه زیاد برای خرید دستگاه تهویه نیست.