روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز به چه شکل هست؟

اتاق های تمیز به عنوان محیطی برای انجام کار های تخصصی که نیاز به محیطی تمیز دارند استفاده می شود. این اتاق ها هر چند وقت یک بار نیاز به فرایند استریلیزاسیون دارند تا هر گونه آلودگی موجود پاک شود. این کار به منظور حفظ سلامتی بیماران و کاهش خطر انتقال عفونت‌ها از طریق ابزار و تجهیزات پزشکی انجام می‌شود. استریلیزاسیون باعث نابودی کلیه باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها در ابزار پزشکی می‌شود. در این مقاله به بررسی روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز و ابزار های این کار می پردازیم و مدل های مختلف استریلیزاسیون را به شما معرفی می کنیم.

چرا باید اتاق تمیز را استریلیزاسیون کنیم؟

با توجه به سلامت و زندگی بیمار، ضروری است که خود امکانات اتاق های تمیز و همچنین ابزار، تجهیزات و پاک کننده ها استریل باشند تا مشکلی پیش نیاید. جدا از بحث پزشکی در صنایع دیگر مثل نظامی و نوری و … ، استریلیزاسیون اتاق باعث می شود تا نتیجه همه آزمایش ها و نمونه برداری ها مطلوب تر و مناسب تر باشد. انسان بزرگترین منبع آلودگی در اتاق تمیز است و باید تا حد توان با روش های مختلف این آلودگی را به حداقل و صفر رساند.

معرفی روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز

در اینجا سعی داریم تا برخی روش های مربوط به تمیز سازی اتاق را توضیح دهیم . اما باید به این نکته توجه کرد که فرآیند تمیز سازی نیاز به توجه به یک سری نکات دارد که در صورت عدم رعایت می تواند باعث آسیب به دستگاها ها یا حتی عوامل و کارکنان اتاق شود.

1.استریلیزاسیون با استفاده از بخار

رایج ترین و مطمئن ترین روش استریل کردن در اتاق های تمیز استفاده از بخار هست. این روش محبوب ترین روش تمیز سازی محسوب می شود. نه تنها به این دلیل که بسیار موثر است، بلکه به این دلیل که بسیار مقرون به صرفه است. و اگرچه به ندرت درباره بخار فکر می کنیم، اما بسیار مهم است. در این روش از هیچ مواد شیمیایی استفاده نمی شود و برای کارکنان بسیار زیست محیطی و بی خطر است.

در این روش همه انواع میکروارگانیسم‌ها از جمله باکتری‌ها، کپک‌ها، مخمرها، ویروس‌ها، تک یاخته‌ها و جلبک‌ها (از جمله هاگ‌های باکتری) به سرعت از بین می رود و در خارج از سطوح مانند روی پارچه نفوذ می‌کند.

به طور معمول، بخار در اتاق تمیز از طریق اتوکلاو ها استفاده می شود. اتوکلاو ها از فشار و حرارت بالا برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی، پوشاک قابل استفاده مجدد، اجزای تجهیزات و برخی مایعات با بخار آب در جهت استریل سازی استفاده می شوند. محفظه تحت فشار دمای آب را به بالاتر از نقطه جوش افزایش می دهند و بخار آب را در کشتن بیشتر میکروارگانیسم ها کارآمد می کنند. این روش اگرچه معمول، راحت و مقرون به صرفه است،اما اتوکلاو دارای پیچیدگی هایی است که باید برای اطمینان از اینکه عملکرد استریلیزاسیون بخار آن قابل اطمینان باقی می ماند، نظارت شود. به عنوان مثال، وجود هوا در چرخه استریلیزاسیون اتوکلاو باعث کاهش نفوذ بخار در مواد در حال استریل می شود.

2. استریلیزاسیون با استفاده از حرارت خشک

یکی دیگر از روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز استفاده از حرارت خشک هست. استریلیزاسیون با حرارت خشک از هوای فوق گرم با کمترین آب یا جتی بدون آب انجام می شود. این روش در حالی که کمتر رایج هست اما بسیاری از مزایای استریل کردن با بخار را ارائه می دهد و حتی مزایایی بیشتر نسبت به بخار دارد.

تعمیر و نگهداری کمتر زیرا لوله های آب وجود ندارد و تنها یک تاسیسات برق وجود دارد.

باعث صرفه جویی در فضا می شود زیرا نیازی به لوله های آب، زهکشی و گودال نیست که می تواند فضای ارزشمندی را در تاسیسات شما اشغال کند.

مقرون به صرفه تر از بخار برای استریل کردن یک جسم

3.استریلیزاسیون با استفاده از مواد شیمیایی

برخی از وسایل اتاق تمیز مانند دستگاه های ظریف پزشکی نمی توانند گرمای بخار یا گرمای خشک استریلیزاسیون را تحمل کنند. در این مورد از مواد شیمیایی ضدعفونی کننده استفاده می شود. رایج ترین ماده شیمیایی استریلیزاسیون مورد استفاده اتیلن اکسید (EtO) است. گاز EtO میکروارگانیسم ها را ریشه کن می کند.

در این روش اجسام در یک محفظه خلاء مشابه  روش استریلیزاسیون با بخار قرار می گیرند که در آن هوا خارج شده و با EtO جایگزین می شود. پس از مدت زمان تعیین شده برای استریلیزاسیون (بسته به نوع جسم)، گاز استریل کننده خارج شده و با هوا جایگزین می شود.

این روش عقیم سازی خطرات زیادی را به همراه دارد زیرا برای انسان بسیار خطرناک است. همچنین کارایی کمتری دارد زیرا اشیایی مانند لباس‌هایی که با این گاز خطرناک درمان می‌شوند باید در طول یک دوره خروج گاز معمولاً یک هفته قرنطینه شوند، اما ممکن است تا 14 روز طول بکشد تا سطح باقی‌مانده EtO کاهش یابد. به همین دلیل، EtO کمتر نسبت به روش های دیگر استفاده می شود، زیرا به اندازه سایر روش ها ایمن نیست و لباس اضافی برای سازگاری با چرخه تمیز کردن طولانی مورد نیاز است. 

از مواد شیمیایی دیگری نیز استفاده می‌شوند و مواد جدید همیشه در حال توسعه هستند، اما به دلیل خطرات و مزاحمت‌ها  استفاده از مواد شیمیایی که به دستگاه‌ها یا امکانات اتاق تمیز آسیب می‌رسانند، این روش زیاد توصیه نمی شود.

4.استریلیزاسیون با استفاده از پرتو

آخرین روش از روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز استفاده از پرتو هست.انواع مختلف تابش از جمله اشعه گاما، اشعه ماوراء بنفش (UV) و اشعه ایکس می تواند در از بین بردن میکروب ها موثر باشد. تابش با از بین بردن DNA میکروارگانیسم ها عمل می کند و آنها را بی ضرر می کند. اشعه ماوراء بنفش روش ایمن تری نسبت به اشعه گاما و اشعه ایکس است، اما قابلیت نفوذ آن کمتر است. اما برای مناطق کوچک با سطوح سخت مانند هودهای جریان آرام انتخاب خوبی است. در اتاق های تمیز آسپتیک، از تابش (UV) برای استریل کردن مناطق بزرگ استفاده می شود.

اشعه گاما و اشعه ایکس دارای نفوذ بالاتری هستند که آنها را برای استریل بسیار موثر می کند، اما همچنین برای انسان بسیار خطرناک تر است. تابش گاما روش پرتوهای یونیزه کننده پر انرژی است که بیشتر برای استریل کردن لباس های اتاق تمیز استفاده می شود. تابش الکترومغناطیسی پرتوهای گاما شبیه اشعه ایکس است اما با طول موج کوتاه تر. تابش گاما در تولید محصولات استریل شده در مقیاس بزرگ مانند دستمال مرطوب استریل بدون پرز، دستکش های استریل و لباس های استریل رایج است. 

سخن پایانی

درک نحوه استفاده از استریلیزاسیون در داخل اتاق تمیز برای استریل کردن پوشاک، لوازم و تجهیزات، به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که برای پیروی از استاندارد های لازمه و محافظت از بیماران خود، آمادگی بیشتری دارید. مشاوران اتاق تمیز ما هر زمان که بخواهید در دسترس هستند تا سوالات شما را پاسخ دهند، بنابراین هر سؤالی دارید که ما نمی دانید، می توانیم پاسخ شما را دریافت کنیم.

سوالات متداول درباره روش های استریلیزاسیون اتاق تمیز 

1. چه موادی می‌توانند با استفاده از روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز استریل شوند؟

با استفاده از روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز می‌توان انواع ابزار پزشکی، لوازم جراحی، دستکش، لباس‌های پزشکی و… را استریل کرد.

2. چه موادی نمی‌توانند با استفاده از روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز استریل شوند؟

موادی که حساس به حرارت هستند و یا قابلیت تحمل حرارت بالای اتوکلاو را ندارند، نمی‌توانند با استفاده از روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز استریل شوند.

3. آیا روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز برای حفظ سلامت بیماران و پرسنل پزشکی مهم هستند؟

بله، روش‌های استریلیزاسیون اتاق تمیز برای حفظ سلامت بیماران و پرسنل پزشکی بسیار مهم هستند.